Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε μετά από ένα επεισόδιο φλεβικής θρόμβωσης

 

 

 

 

 

 

Γράφει ο Δρ. Κωνσταντίνος Πυργάκης Αγγειοχειρουργός

 

Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε μετά από ένα επεισόδιο θρόμβωσης

 

Η φλεβική θρόμβωση ή θρομβοεμβολική νόσος είναι μια συχνή πάθηση δεδομένου ότι στην Ελλάδα περίπου 10000 άνθρωποι κάθε έτος θα εμφανίσουν κάποια φλεβική θρόμβωση στα άκρα. Πολλοί από αυτούς θα νοσηλευθούν σε νοσοκομεία, θα λάβουν αντιπηκτική αγωγή, θα επανεξεταστούν μετά από κάποιους μήνες από τον ίδιο ιατρό που τους αντιμετώπισε αρχικά ή και σε άλλο ιατρό.

Οι περισσότεροι ασθενείς με φλεβική θρόμβωση δεν γνωρίζουν την φύση της πάθησης αυτής. Πιστεύοντας ότι απλά είναι μια πάθηση όπως μια ίωση, ένα μεγάλο ποσοστό των ασθενών διακόπτει την αγωγή μετά από κάποιο χρονικό διάστημα και τελικά ¨χάνει¨ την επαφή του με τον ιατρό και η πάθηση που είχε ξεχνιέται μέχρι να εμφανιστεί ξανά σε κάποιους από αυτούς.

Η θρομβοεμβολική νόσος χαρακτηρίζεται ως χρόνια πάθηση αφού τα ποσοστά υποτροπής της φλεβικής θρόμβωσης είναι πολύ υψηλά. Επομένως, κάθε ασθενής αφού διαγνωσθεί με φλεβική θρόμβωση δικαιούται να γνωρίζει τι κερδίζει με την αντιπηκτική αγωγή,  για πόσο χρόνο θα λαμβάνει αντιπηκτική αγωγή, ποιες είναι η πιθανότητες υποτροπής όταν διακόψει την αγωγή, τι θα πρέπει να προσέχει για να μην ξανασυμβεί η θρόμβωση και τι εξετάσεις θα πρέπει να κάνει περιοδικά.

Είναι εξαιρετικά δύσκολο έως αδύνατον να απαντηθούν οι παραπάνω ερωτήσεις στο χρονικό διάστημα μιας ιατρικής επίσκεψης.  Ό λόγος είναι ότι κάθε φλεβική θρόμβωση είναι διαφορετική, οφείλεται στον συνδυασμό διαφορετικών παραγόντων και το κυριότερο δεν υπάρχουν συγκεκριμένες πληροφορίες από το πρώτο επεισόδιο της θρόμβωσης όπως εργαστηριακές τιμές των d-Dimers και τα ευρήματα από το υπερηχογράφημα φλεβών.

Ποιο είναι το κέρδος από την χορήγηση της αντιπηκτικής αγωγής και ποιο είναι το μειονέκτημα;

Με την αντιπηκτική αγωγή, το κέρδος είναι ότι αποφεύγεται η επέκταση του θρόμβου, προλαμβάνεται η  πνευμονική  εμβολή, η υποτροπή της φλεβοθρόμβωσης, η αιμοδυναμική  κατάρρευση  και ενδεχόμενος θάνατος. Το  μειονέκτημα της αντιπηκτικής αγωγής είναι αυξάνεται ο κίνδυνος αιμορραγιών με την χρήση των φαρμάκων αυτών.

Για πόσο καιρό ένας ασθενής με φλεβική θρόμβωση θα λαμβάνει αντιπηκτική αγωγή;

 Η διάρκεια της αντιπηκτικής αγωγής σε έναν ασθενή με φλεβική θρόμβωση εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως από την εντόπιση της θρόμβωσης, από το αν η θρόμβωση προκλήθηκε από κάποιο παράγοντα όπως ένα πρόσφατο χειρουργείο για παράδειγμα, από το φύλο, από τα συνυπάρχοντα νοσήματα του ασθενούς και  από τον κίνδυνο αιμορραγιών. Επιπλέον σημαντικό ρόλο παίζουν τα επίπεδα των d-Dimers μετά το τέλος της αντιπηκτικής αγωγής και η υπολειπόμενη θρόμβωση στα υπερηχογραφήματα των φλεβών κατά την παρακολούθηση των ασθενών με θρόμβωση.

Ποιες είναι η πιθανότητες υποτροπής όταν ο ασθενής διακόψει την αντιπηκτική αγωγή;

Οι πιθανότητα υποτροπής της θρόμβωσης στο μέλλον εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως οι παρακάτω;

Τύπος αρχικής θρόμβωσης: Οι φλεβικές θρομβώσεις χωρίζονται σε προκλητές και  απρόκλητες θρομβώσεις.

Προκλητή θρόμβωση σημαίνει ότι εμφανίστηκε επί παρουσία ενός παροδικού παράγοντα κινδύνου όπως κύηση ή πρόσφατο χειρουργείο ή ενός μόνιμου παράγοντα όπως καρκίνο. Εάν ο εκλυτικός παράγοντας είναι ένα χειρουργείο, ο κίνδυνος θρόμβωσης είναι 0.7% ανά έτος τα 2 πρώτα έτη μετά τη διακοπή της αντιπηκτικής αγωγής. Εάν ο εκλυτικός παράγοντας είναι άλλος εκτός χειρουργείου όπως λήψη οιστρογόνων, εγκυμοσύνη, ακινητοποίηση, ο κίνδυνος θρόμβωσης είναι 4,2% ανά έτος τα 2 πρώτα έτη μετά τη διακοπή της αντιπηκτικής αγωγής.

 Απρόκλητη θρόμβωση σημαίνει ότι εμφανίστηκε χωρίς της παρουσίας ενός προδιαθεσικού-εκλυτικού παράγοντα κινδύνου. . H απρόκλητη θρόμβωση εμφανίζει μεγάλο ποσοστό υποτροπής μετά την διακοπή των αντιπηκτικών και είναι περίπου 7.4% ανά έτος τα 2 πρώτα έτη μετά τη διακοπή της αντιπηκτικής αγωγής .Σε ασθενείς που εμφάνισαν απρόκλητη θρόμβωση, στα 5 έτη μετά τη διακοπή της αντιπηκτικής αγωγής, το 25% αυτών εμφάνισαν υποτροπή της θρόμβωσης.

Εάν η φλεβική θρόμβωση σχετίζεται με καρκίνο, ο κίνδυνος υποτροπής είναι μεγαλύτερος. Σε ασθενείς με καρκίνο, ο κίνδυνος υποτροπής της θρόμβωσης γίνεται 3 με 4 φορές μεγαλύτερος..

Εντόπιση της φλεβικής θρόμβωσης: Γενικά περιφερικές θρομβώσεις έχουν χαμηλότερο ποσοστό υποτροπής σε σχέση με κεντρικότερες θρομβώσεις.

Παράγοντες από τον ασθενή: Η ηλικία και το ανδρικό φύλο αυξάνουν τα ποσοστά υποτροπής της φλεβοθρόμβωσης. Η υποτροπή της εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης είναι πιο συχνή σε παχύσαρκους ασθενείς. Η ύπαρξη αντιφωσφολιπιδιακών αντισωμάτων, η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου και η κληρονομική θρομβοφιλία αυξάνουν τον κίνδυνο υποτροπής της θρόμβωσης και πάντοτε θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν.

Εργαστηριακοί παράγοντες: Υψηλά d-Dimers αυξάνουν τον κίνδυνο υποτροπής κατά 2.6 φορές. Εάν τα d-Dimers είναι παθολογικά υψηλά μετά την διακοπή της αντιπηκτικής αγωγής σε ασθενείς με επεισόδιο φλεβικής θρόμβωσης, το ποσοστό της υποτροπής ανά έτος είναι 8.8% εν αντιθέσει με το 3.7% που είναι το ποσοστό υποτροπής ανά έτος σε ασθενείς των οποίων τα d-Dimers ήταν σε φυσιολογικές τιμές.

Υπολειπόμενη θρόμβωση σε επαναληπτικά τριπλεξ φλεβών: Φαίνεται επίσης ότι η υπολειπόμενη θρόμβωση μετά την διάρκεια των 3 μηνών της αντιπηκτικής αγωγής συμβάλλει στην αύξηση του ποσοστού της υποτροπής της θρόμβωσης ειδικά εάν το πρώτο επεισόδιο δεν είναι απρόκλητη θρόμβωση. Εάν δεν υπάρχουν υπολείμματα θρόμβου, μπορεί να διακοπεί με ασφάλεια η αντιπηκτική αγωγή

Πότε μπορεί να διακοπεί με ασφάλεια η θεραπεία με αντιπηκτικά σε έναν ασθενή με φλεβική θρόμβωση;

Από την διεθνή εταιρεία αιμόστασης και θρόμβωσης έχει καθορισθεί ότι όταν το ποσοστό υποτροπής της θρόμβωσης είναι κάτω από 5% στο έτος  και 15% στα 5 έτη από τη διακοπή της αγωγής, τότε μπορεί να διακοπεί η θεραπεία με αντιπηκτικά.

Τι θα πρέπει να προσέξει ο ασθενής για να μην πάθει θρόμβωση στο μέλλον;

Κάθε ασθενής με ιστορικό φλεβικής θρόμβωσης θα πρέπει να προσέχει το σωματικό του βάρος, να διακόψει το κάπνισμα, να πίνει πολλά νερά, να του χορηγείται αντιπηκτική αγωγή όταν νοσηλεύεται σε κλινική ή υποβάλλεται σε χειρουργική επέμβαση και να φορά ελαστικές κάλτσες στην ορθοστασία. Για τους ασθενείς με επεισόδιο απρόκλητης κεντρικής θρόμβωσης ή υποτροπιάζουσας θρόμβωσης, συστήνεται η χορήγηση αντιπηκτικών για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Τι εξετάσεις θα πρέπει να κάνει περιοδικά ένας ασθενής με ιστορικό φλεβικής θρόμβωσης;

Κάθε ασθενής με ιστορικό προηγούμενης θρόμβωσης θα πρέπει να παρακολουθείται για το ενδεχόμενο εμφάνισης νέας θρόμβωσης στο μέλλον. Η παρακολούθηση γίνεται με υπερηχογράφημα φλεβών, με ειδικό εργαστηριακό έλεγχο και με ιατρική εξέταση.