Κατανοώντας τις αγγειακές παθήσεις

 

 

 

 

 

Γράφει ο Δρ. Κωνσταντίνος Πυργάκης Αγγειοχειρουργός

Η Αγγειοχειρουργική είναι η ειδικότητα της Ιατρικής που ασχολείται με τις παθήσεις των αγγείων, δηλαδή με τις βλάβες που μπορεί να εμφανιστούν στους σωλήνες- μεταφορείς αίματος.

Τα αγγεία του σώματος μας είναι πρακτικά σωλήνες που μεταφέρουν το αίμα και στην ουσία χωρίζονται στις αρτηρίες που μεταφέρουν το αίμα από την καρδιά προς την περιφέρεια (τα όργανα, το κεφάλι και τα άκρα), στις φλέβες που μεταφέρουν το αίμα από την περιφέρεια προς την καρδιά για να οξυγονωθεί και τα λεμφαγγεία που είναι ειδικοί σωλήνες μεταφοράς λέμφου. Επομένως, η αγγειοχειρουργική ασχολείται με τις παθήσεις των σωλήνων αυτών.

  Οι βλάβες που μπορεί να προκύψουν στους σωλήνες αυτούς προέρχονται από δύο κύριους παράγοντες που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και από μερικούς δευτερεύοντες παράγοντες.      Οι κύριοι παράγοντες που συντελούν στην εμφάνιση των βλαβών των αγγείων είναι οι βλάβες του τοιχώματος του αγγείου, οι διαταραχές της σύστασης του αίματος και η αλληλεπίδραση μεταξύ τους. Ας δούμε αναλυτικά γιατί αυτοί οι δύο παράγοντες είναι πολύ σημαντικοί.

  Όταν το τοίχωμα του αγγείου δεν λειτουργεί σωστά, συνήθως δημιουργούνται δύο ειδών βλάβες, το ανεύρυσμα και η αθηρωματική πλάκα ( σπάνια εμφανίζεται μια άλλη οντότητα που ονομάζεται διαχωρισμός). Το ανεύρυσμα, δηλαδή η διάταση της αρτηρίας, είναι επικύνδυνο γιατί μπορεί να οδηγήσει σε ρήξη ή σπάσιμο  του αγγείου-σωλήνα. Η αθηρωματική πλάκα είναι σημαντική γιατί στενεύει το αγγείο με αποτέλεσμα να μειώνεται η ροή του αίματος περιφερικά της στένωσης. Πρακτικά, οι περισσότερες παθήσεις του τοιχώματος των αγγείων οδηγούν στο ανεύρυσμα και την αθηρωματική πλάκα και ανάλογα με την εντόπιση του αγγείου όπου εντοπίζεται αυτή η βλάβη, οι επιπτώσεις των βλαβών αυτών είναι από απειλητικές για την ζωή μέχρι ασήμαντες. Για παράδειγμα, μια σημαντική στένωση στην έσω καρωτίδα αρτηρία είναι επικύνδυνη για την πρόκληση εγκεφαλικού και απαιτεί αντιμετώπιση ενώ μια αντίστοιχη στένωση σε μια αρτηρία της κνήμης είναι ασήμαντη για την αίματωση του άκρου ποδός μιας και αυτό λαμβάνει αίμα και από άλλους δύο σωλήνες-αρτηρίες. Ο αγγειοχειρουργός είναι ο υπεύθυνος ιατρός που θα εκτιμήσει την βαρύτητα μιας αρτηριακής βλάβης και την επίπτωση αυτής στην κυκλοφορία του αίματος και στην αιμάτωση του άκρου.

Όταν η σύσταση του αίματος είναι παθολογική, είναι δυνατό να δημιουργηθεί μια κατάσταση που έχει αντίκτυπο στην μεταφορά του αίματος, η θρόμβωση. Η θρόμβωση αποτελεί μια κατάσταση όπου το αίμα παύει να έχει υγρή μορφή και γίνεται στερεό γιατί σχηματίζεται ένα πήγμα αίματος (ή θρόμβος). Ο οργανισμός είναι έτσι φτιαγμένος που έχει σε πλήρη λειτουργία ένα πηκτικό μηχανισμό έτσι ώστε όταν συμβεί ένα κόψιμο στο χέρι για παράδειγμα να μπορεί να πήξει το αίμα και να σταματήσει η αιμορραγία. Μέσα στους σωλήνες, το αίμα δεν πήζει ποτέ εκτός από τις παθολογικές καταστάσεις. Η θρόμβωση μπορεί να εμφανιστεί σε μια αρτηρία, δηλαδή σε ένα σωλήνα που μεταφέρει αίμα στην περιφέρεια με αποτέλεσμα να υπάρχει πρόβλημα στην αιμάτωση του άκρου ή οργάνου που αιματώνει. Μπορεί όμως ένα κομμάτι θρόμβου να αποσπαστεί από ένα σημείο όπως η καρδιακή κοιλότητα και να φθάσει σε ένα σημείο διακόπτωντας την αιμάτωση περιφερικά. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται αρτηριακή εμβολή. Η θρόμβωση μπορεί να εμφανιστεί όμως και σε μια φλέβα, δηλαδή σε σωλήνα που μεταφέρει  αίμα προς την καρδιά. Η επίπτωση της θρόμβωσης αυτής είναι το οίδημα-πρήξιμο του ποδιού αλλά το κυριότερο είναι δυνατό να μεταφερθεί αίμα προς κάποια αρτηρία του πνεύμονα και να προκαλέσει πνευμονική εμβολή.

Υπάρχουν όμως και δευτερεύοντες παράγοντες που επιδρούν στην κίνηση του αίματος μέσα στους σωλήνες αυτούς. Η αντλία της καρδιάς, οι αναπνευστικές κινήσεις, η βαρύτητα, η ορθοστασία, το βάρος του σώματος, η πίεση του τοιχώματος του αγγείου-σωλήνα από τα εκτός είναι μερικοί από τους δευτερεύοντες παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπ΄όψιν κατά την εκτίμηση  του αγγειακού συστήματος του ανθρώπου.

Ειδικότητες που συνδέεται η Αγγειοχειρουργική: Η αγγειοχειρουργική ασχολείται με ένα κλειστό σύστημα μεταφοράς αίματος που επηρεάζεται από διάφορες παράγοντες, όπως η καρδιά, οι νεφροί, το ήπαρ. Ας δούμε με ποιές ειδικότητες έχει στενή σχέση ο Αγγειοχειρουργός:

• • Καρδιολογία: Πρώτη και καλύτερη η καρδιολογία έχει την πιο στενή σχέση με την αγγειοχειρουργική μιας και η αντλία της καρδιάς μεταφέρει με τον τρόπο της το αίμα στουε σωλήνες- αρτηρίες. Οποιοδήποτε πρόβλήμα στην αντλία επιδρά στην κίνηση του αίματος ενώ η δημιουργία θρόμβων μέσα στις κοιλότητες της,  μπορεί να συμβάλλει στην μεταφορά τους στο σύστημα των αρτηριών με δυσάρεστα αποτελέσματα στην αιμάτωση των οργάνων και μελών του σώματος μας.

• • Νεφρολογία: Οι νεφροί αποτελούν τα διυλιστήρια του αίματος, πρακτικά αποτελούν ένα από τα πιο πολύπλοκα όργανα του σώματος. Η χρόνια βλάβη τους συντελεί στην ασβέστωση του τοιχώματος των αρτηριών με επακόλουθο την ύπαρξη προβλημάτων μεταφοράς του αίματος. Επίσης, οι αγγειοχειρουργοί είναι οι οι ιατροί που θα δημιουργήσουν τις κατάλληλες αρτηριοφλεβικές επικοινωνίες των νεφροπαθών με τις οποίες θα πραγματοποιηθούν οι συνεδρίες αιμοκάθαρσης.

• • Νευρολογία: Σήμερα που είναι γνωστή η σχέση μεταξύ της καρωτιδικής νόσου και του εγκεφαλικού επεισοδίου, είναι επιβεβλημένη η στενή συνεργασία μεταξύ νευρολόγων και αγγειοχειρουργών με σκοπό την αντιμετώπιση με πρόδρομα συμπτώματα εγκεφαλικού όπως παροδικά ισχαιμικά επεισόδια. Έχει βρεθεί ότι όσο πιο σύντομα αντιμετωπίζονται οι ασθενεί με καρωτιδική νόσο που έχουν αυτά τα πρόδρομα συμπτώμτα, τόσο περισσότερα εγκεφαλικά επεισόδια προλαμβάνονται.

• • Παθολογία-Ενδοκρινολογία-Διαβητολογία: Ο σακχαρώδης διαβήτης επιταχύνει την διαδικασία της αθηροσκλήρωσης δηλαδή της δημιουργίας στενώσεων στις αρτηρίες. Επίσης , οι διαβητικοί ασθενείς έχουν περισσότερες πιθανότητες ακρωτηριασμού σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Είναι σημαντική η συνεργασία των αγγειοχειρουργών με τους ιατρούς που ασχολούνται με τον σακχαρώδη διαβήτη με στόχο την πρώιμη αντιμετώπιση των σακχαροδιαβητικών ασθενών με έλκη στα κάτω άκρα ή προβλήματα αιμάτωσης των κάτω άκρων. 

• • Ρευματολογία: Διάφορες αυτοάνοσες παθήσεις επηρεάζουν το τοίχωμα των αγγείων επιδρώντας τελικά στην αιμάτωση του άκρου ή άκρων. Οι ρευματολόγοι πρέπει να συνεργάζονται με τους αγγειοχειρουργούς όταν η αυτοάνοση πάθηση επηρεάζει την βιωσιμότητα της περιοχής που αιματώνεται από την προσβεβλημένη αρτηρία.

• • Επεμβατική ακτινολογία:  Οι επεμβατικοί ακτινολόγοι συνεργάζονται με τους αγγειοχειρουργούς στις αίθουσες των αγγειογράφων όπου με τα κατάλληλα υλικά εκτελούν ενδαγγειακές επεμβάσεις .